Kız köprüsü

Manisa'nın Salihli ilçesinde Demirköprü barajına giderken, görmesi çok hoş eski bir köprü var. Adı KIZ KÖPRÜSÜ.

Kız Köprüsü, jeomorfolojik bakımdan Gediz Nehri‟nin dağlık ve engebeli sahalardan ova ve düz sahalara inmeden önce, akarsu yatağının istikrar kazandığı bir yerde bulunur. Dolayısıyla köprünün inşası için en elverişli yer şeklinin yanı sıra yerli kayadan oluşan oldukça sağlam bir zemin seçilmiştir.

Hatta Kız Köprüsü‟nün varlığını bugüne kadar sürdürmesinde, sözü edilen özellikler önemli bir rol oynamıştır. Keza köprünün hemen yakınında Demirköprü Barajı‟nın yapılması (1954-1960), topografik mevkiin isabetli seçimini doğrular niteliktedir.

Kabaca kuzeybatı-güneydoğu istikametinde bulunan köprü, yaptığımız ölçümlere göre; 97.5 m uzunluğunda, talvegden 11.5 m yüksekliğinde ve 3.4 m genişliğindedir. Köprünün korkulukları arası genişliği yaklaşık 2.7 m‟dir. 6 gözlü olan köprünün 1 gözü büyük, 5 gözü farklı boyutlarda, daha küçük ve yuvarlak kemerlidir.

Büyük gözün güneydoğu tarafında 3, kuzeybatı tarafında 2 göz vardır. Köprü, büyük kemerin kilit taşından iki tarafa doğru hafifçe eğimli bir şekilde alçalmaktadır. Bu durum Kız Köprüsü‟nün dik köprüler planında veya ana kemerli bir köprü tarzında inşa edilmesiyle ilgilidir.

Köprünün büyük kemerin ortasında yer alan kilit taşından güneydoğu tarafta kalan kesimi yaklaşık 54.5 m, kuzeybatı taraftaki kesimi ise 43 m‟dir.

Bu değerlere göre Kız Köprüsü asimetrik bir tarza yapılmıştır. Köprünün bu şekilde yapılması da
topografya ile ilgilidir.

Çünkü Gediz vadisi bu kesimde, litolojik farklılık ve eski lav akıntısından dolayı asimetrik bir şekil arz eder.

Köprünün yaklaşık 40‟ar cm genişliğinde olan korkuluk duvarları ve tabliye kısmı moloz taşlarla yapılmış, kemerlerin iç kısımlarında kesme taşlar kullanılmıştır. Köprü ayakları ve kemerlerinin alt kısımları gnays, şist ve mikaşist türü kayaçlardan, üst kısımlarında daha çok volkanik kayaçlardan (genellikle bazalt) ve harçla inşa edilmiştir.

İnşa tarzı ve kullanılan malzemede dikkati çeken farklılıklar; köprünün birkaç kez tamir edildiğini göstermektedir. Yakın bir zamanda ve esaslı bir şekilde yapılan tamiratların birinde, köprünün tabliye kısmının yeniden inşa edildiğine dair belirgin işaretler vardır.

Büyük gözde kilit taşının üstüne rastlayan yerde bir kitabe boşluğu vardır. Yaklaşık 60x30 cm ebatlarında nispeten küçük olan bu kitabe, büyük bir ihtimalle köprünün tamirine ait olmalıdır.

Kitabeye veya bugüne kadar bir belgeye ulaşılmadığı için köprünün ne zaman ve kimin tarafından inşa veya tamir ettirildiği kesin olarak bilinmemektedir.

Kaynak:Doç. Dr. Mehmet Akif CEYLAN Marmara Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü, Doğu Coğrafya Dergisi